Over hoe je wint bij het eiertikken en niet de palmezel wordt: 10 paastradities uit Tirol

Wanneer je in Tirol praat over de "palmezel", enorme stokken door het dorp sleept of pretzels bakt, kan dat maar één ding betekenen: het is bijna Pasen. Dit christelijke feest gaat gepaard met een veelheid aan gebruiken. We hebben de belangrijkste voor je verzameld.

1. Wie lang slaapt, wordt geplaagd

Hoog in de lucht tronen deze palmlatten in Kramsach. © Gabriele Grießenböck

Op Palmzondag beginnen de festiviteiten rond Pasen, en grapjassen verheugen zich meteen ’s morgens na het opstaan, op een leuk gebruik. Ze mogen diegene, die het laatst wakker wordt "palmezel" noemen. Wie palmezel is, maakt verder niet uit, want iedereen verheugt zich vooral op de processie.

2. Op zijn paasbest op Palmzondag

Geluksbrengers voor het huis: palmstruikjes met zoete pretzel. © Johannes Sautner

Tijdens de processies dragen meisjes traditioneel een palmstruik, jongens een palmlat, die bestaat uit olijftakken en wilgenkatjes en versierd is met kleurrijke linten en zoete pretzels. In Thaur wordt de houten Christus op een ezel over de veldpaden getrokken, in Imst is er een wedstrijd om de langste palmlat. De palen kunnen 35 meter lang zijn en moeten dus gedragen en opgezet worden door maximaal 30 jongens. Palmstruiken en palmlatten worden ingewijd en daarna zorgvuldig bewaard. Ze beschermen 'huis en haard' een heel jaar lang tegen bliksem en vuur.

3. Ratels in plaats van klokkengelui

Ratels in plaats van klokkengelui. © TVB Innsbruck, Patrick Saringer

Als je ooit tijdens de Goede Week in Tirol bent geweest, heb je misschien kinderen met houten ratels gezien en je verbaasd over het krakende geluid van deze instrumenten. Ze vervangen de kerkklokken, die niet mogen worden geluid tijdens de plechtige missen op Witte Donderdag en Goede Vrijdag. Alleen de opstandingsviering op Stille Zaterdag beëindigt deze voorgeschreven rust, daarna worden het vuur, het doopwater en de heilige oliën ingewijd, worden de vastendoeken verwijderd en worden de heilige graven bedekt.

4. Bonte paasgraven

Bont paasgraf in Patsch. © TVB Innsbruck, Gemeinde Patsch

De mensen in Tirol hebben duidelijk een voorliefde voor verfraaiing. Het gebruik dateert uit de 17e eeuw en was bedoeld om de dood en wederopstanding van Christus te illustreren aan de kerkgangers die vaak niet konden lezen of schrijven. In Breitenwang, Lienz, Nauders of Patsch worden traditioneel heilige graven gebouwd bestaande uit kleurrijke lampen, decors, gordijnen en figuren. Op andere plaatsen zijn de doeken die het altaar bedekken, beschilderd met taferelen uit de passie, en weer anderen zetten vastenkribben op, de paasvariant van de kerststal. Bijzonder mooi is de mechanische kribbe in Telfs-Moritzen, die in het heilig graf geïntegreerd is.

5. Voor en water met Pasen

Mooi maar niet ongevaarlijk: in vele regio’s wordt op Stille Zaterdag een vuur aangestoken. © Monika Höfler

Als symbool van de opstanding van Christus worden in sommige delen van Tirol op Stille Zaterdag grote paasvuren aangestoken. Vooral in het Zillertal worden ´s zaterdags voor Pasen stekken van bomen en struiken opgestapeld en in brand gestoken. Alom bekend is ook de paaspoets: na een lange winter wordt het huis van boven tot onder schoongemaakt, zodat alles net op tijd voor Pasen schittert in de lentezon.

6. Vasten voor het lichamelijk en geestelijk welzijn

Brennsuppe met grijze kaas en aardappelen is een populair vastengerecht in delen van Tirol. © Johannes Sautner

Voor velen gaat de vastentijd over innerlijke reiniging, over een pauze nemen van overvloed. De 40 dagen zonder vlees, alcohol of zoetigheden beginnen met een vastensoep op Aswoensdag. Verenigingen trakteren op eenvoudige groentesoepen om donaties in te zamelen. Tegen het einde van de vastentijd staat op Witte Donderdag alles wat groen op het menu. Sla, jonge groenten, kruiden, kortom: alles wat in het voorjaar weer begint te ontkiemen, wordt dan geserveerd. Twee dagen later wordt er opulenter gegeten, want afhankelijk van dorp tot dorp, kan alles gegeten worden op Stille Zaterdag of in de ochtend van Paaszondag. Paasham met verse mierikswortel, worstjes, paasbroden en natuurlijk paaseieren smaken overtreffelijk.

7. O, o! Wat zie ik dan daar?

Ook in Tirol telt: wat is Pasen zonder eieren? Bij het kleuren niet gebruik te maken van synthetische kleurmiddelen, is helemaal niet zo makkelijk. © Johannes Sautner

Waarom zijn paaseieren eigenlijk bont? De reden is duurzaamheid. Alle eieren die tijdens de vastentijd niet mochten worden gegeten, kookte men hard en – op verschillende tijdstippen – geverfd. Zo wist je nadien precies welke je eerst moest eten. Artistieke vrijheid in het verven van eieren kwam pas met de koelkast. Nu laat men zijn creativiteit de vrije loop. Tiroolse families verzamelen zich rond het fornuis en de keukentafel, dopen eieren in een verfbad of schilderen ze met kwasten en aquarellen. In de nacht van Paaszondag worden de kleine kunstwerken dan voor de kinderen verstopt in huis en tuin - samen met snoep en kleine cadeautjes. Het vinden van de paasnestjes ´s morgens is soms best moeilijk, maar het zoeken zorgt altijd voor veel pret.

8. Eiertikken zoals de groten!

Een grappige gewoonte waarbij alles draait om het ei. Wie de betere techniek beheerst en de dikkere eierschaal heeft, wint. © Johannes Sautner

In een direct duel worden twee paaseieren bovenaan met een korte, stevige duw tegen elkaar geslagen. Het gebroken ei moet aan de winnaar worden gegeven. Er zijn echte kenners van zake bij het eiertikken. Als je kans wilt maken, moet je drie basisregels volgen:

• Kleine eieren zijn beter dan grote.
• Puntige eieren zijn beter dan ronde.
• Het hangt allemaal af van de juiste houding: houd het ei in je hand zodat alleen de punt naar buiten steekt.

9. Paasbrood en Paaslam

Paasbrood of -lam: het gaat om het symbool. De kinderen verheugen zich niettemin zeer op de zoete lekkernij. © Johannes Sautner

In Tirol zijn Pasen en Allerheiligen de data waarop peetouders - Get en Goti, Teít en Touta of God en Godn genoemd - geschenken aan hun petekinderen geven. Vaak is het oa. een gevlochten paasbrood gemaakt van gistdeeg of een paaslam. Het lam of het brood wordt op Stille Zaterdag gebakken en maakt het zondagsontbijt ietsje zoeter en lekkerder. Hun vormen hebben een religieuze betekenis: het lam is een symbool van Jezus Christus, de gevlochten vlecht staat voor de verwevenheid van de mens met God.

10. Emmaus-wandeling

Een lange wandeling door de natuur maakt in Tirol ook onderdeel uit van het paasfeest. © Achim Meurer

Wat is er beter, als na al dat lekkere eten tijdens het Paasweekend een beetje sport in de frisse lucht? Zelfs daarvoor bestaat een gebruik in Tirol: de Emmaus-wandeling op Paasmaandag. Deze wandeling verwijst naar de weg van de jongelingen naar Emmaüs, die zo met elkaar in gesprek waren, dat ze niet eens merkten dat Jezus met hen meewandelde. Soms wordt er gebeden en gezongen, maar velen genieten gewoon van een lange wandeling in de lentezon.